Yaşlandıkça fiziksel yeteneklerimizde birçok değişiklik olur. Gayret etsem de 69’umda, 39’umda, 49’umda hatta 59’umda yapabildiğim kadar hızlı yüzemem. Ne de ayaklarımda o kadar denge vardır. Gücümün azaldığını da söyleyebilirim – şişe ve kavanozları açarken ve ağır şeyleri kaldırırken ve taşırken daha çok zorlandığımı görüyorum.

Fakat, Ağustosta Grand Canyon’da yürüyüş yaparken 10 yaşındaki torunum Stefan sordu, “Anneanne sence 69 yaşındaki  kaç kişi bunu yapabilir?”

Yanıt, kuşkusuz “pekçok” tu. Neden şu ki, biz bunun için çalışmıştık. Beni ele alırsak eğer, her gün egzersiz yaparım, üç mil yürür ya da on mil bisiklete binerim, üç çeyrek mil yüzerim. Baharda ve yazın ağır bahçe bakımı işleri tüm bedenimi güçlendirir.

Ancak şimdi, fiziksel olarak daha güçlü olan eşim gitti, görüyorum ki  kendimde bazı ilerlemeler gerçekleştirmeliyim. El altında o kavanozları açacak ya da ağır nesneleri kaldıracak biri olmayınca güç antrenmanlarına başladım ki olabildiğince uzun zaman, olabildiğince bağımsız yaşayabileyim.

Yeni yayınlanmış bir kitapta, “Beni say, yaşımı değil”* Dr. Mark Lachs, New York-Presbiteriyen Sağlık Bakım Sisteminin geriyatri direktörü, diğer bazı şeylerin yanı sıra yaşlı insanların nasıl iyi fonksiyon yapabilecekleri konusunda iki temel etkiyi tartışıyor.

Bedensel Çöküşü Geciktirme

Fizyolojik rezerv denen birincisi organlardaki ve biyolojik sistemlerdeki fazla kapasiteyi kasteder; bu rezerv bize doğumda verilir ve zaman içinde azalma eğilimindedir. Bir söyleşide, Dr. Lachs ilerleyen yaşla hücreler bozulduğundan ya da öldüğünden; bu fazlalığın farklı sistemlerde farklı hızlarda kaybolduğunu söyledi.

“İnsanı sinsice etkiler,” diyor, çünkü fazla kapasitenin çoğu gittiğinde bile fonksiyonlarımızda hiç  ya da az kayıp deneyimleriz. Başarılı yaşlanmanın sırlarından biri fizyolojik rezerv kaybını yavaşlatmaktır.

“Çocuk olarak sahip olduğunuz böbrek fonksiyonlarının yüzde 90’ına kadarını kaybedebilirsiniz ve böbrek fonksiyonu yetmezliğine ilişkin hiçbir belirtiyi asla deneyimlemezsiniz,”diyor, Dr. Lachs. Buna benzer olarak, hiç kullanmayacağımız milyonlarca beyin hücresiyle doğarız ve bir insanın artık inkar edilemeyecek duruma gelmiş bir bilişsel eksiklikten rahatsız olmasından önce büyük çoğunluğu değilse de çoğu kaybolabilir ya da hastalanabilir.

Kas gücü de bir kas hastalığı olmasa bile yaşla azalır. Çoğu insan (body çalışanlar hariç) kas gücünün en yüksek olduğu noktaya 20 ile 30 yaş arasında ulaşır, kas grubu farklılıklarına bağlı olarak. Sonra güç yavaşça azalır, sonunda kas zayıflığını gösteren  belirtilerle sonuçlanır, düşme, günlük temel işlerin gerçekleştirilmesinde, sandalyeden kalkmada ya da bir küvete girip çıkmada güçlük gibi.

Öte yandan, sağlıklı insanların çoğu 80 ya da 90 yaşlarına gelinceye dek kas gücü kaybı nedeniyle iş göremez hale gelmez. Tıpta ve genel yaşam koşullarında gerçekleştirilen ilerlemelerle  artık çok daha fazla insan bu yaşlara ulaşıyor, Dr. Lachs yazıyor: “Günümüzde milyonlarca insan hareket edemeyecekleri zamanı öteleyerek yaşamayı başarıyor.

İyi haber şu ki hareket edemeyecek hale gelmenin yaşı değiştirilebilir. Ömür beklentisi arttıkça daha çok insan 100. yaş günlerini kutlayacak kadar yaşıyor,  fiziksel bağımsızlığın artık sürdürülemediği zamanı erteleyerek , uğraşmaya değer bir amaç bu.

Gerontologlar insanın yaşlanmaya bağlı çöküş hızında  “çeşitli müdahelelerle sizin avantajınıza olarak ince ayar yapılabileceğini gösterdi ve buna girişince genellikle  50 ya da 90 olmanız fark etmez,”diyor Dr. Lachs. Gereken yalnızca başlamanızdır. Yürüteç  size verilmeden çok önce maluliyet ateşi için için  kor haline gelmiştir.”

Orta yaşta yapılan yaşam tarzı seçimlerinin yaşamın geç döneminde fonksiyonel yetenekleriniz üzerinde büyük etkileri olabilir, diye vurguluyor. Eğer 45 yaşında günlük bir yürüyüş programına başlarsanız hareket edemeyeceğiniz zamanı  90  yaşınıza ya da daha ötesine erteleyebilirsiniz.  Eğer 45 yaşında kanape patatesi olmuşsanız ve de öyle kalmışsanız hareketsizlik size 60 yaş kadar erken  bile  sızabilir.

Kemoterapi önermiyoruz size , yürüyüş bu,” diyor Dr. Lachs. “En küçük müdaheleler bile önemli yararlar sağlayabilir ve maluliyet tarihinizi önemli ölçüde geciktirebilir.”

“Genel bir düzeltme için hiçbir zaman geç değildir,” diyor.

American Medical Association’da 2004’de yayınlanan bir çalışmada yaşlı erkek ve kadınlar kalça kırığından sonra güç egzersizlerine başladılar, yürüme hızlarını, dengelerini ve kas güçlerini arttırdılar ve düşme ve kırık tekrarı riskleri azaldı.

“Önemsiz görünen küçük müdaheleler, defalarca küçük ağırlıklar kaldırmak gibi, yaşam kalitesinde büyük gelişmelere yol açabilir,” diyor Dr. Lachs.

Destekleyici Ortam

Bedeniniz gibi ortamınız da ileri on yıllardaki yaşamı geliştirmek için ayarlanabilir. Yaşlandıkça karşılaşmanızın olası olduğu tıbbi sorunları sezinleyebilir ve evinizde buna göre, bağımsızlığınızı sürdürmenizi, bildik bir ortamda kalmanızı ve sakatlanma riskinizi minimuma indirmenizi sağlayacak, ayarlamalar yapabilirsiniz.

“Evleri yalnızca küf ve radon gazı hasta yapmaz,” diyor Dr. Lachs.  Birçok mekan ve donanımın bugün 21 yaşındakiler için dizayn edilmiş olduğunu söyleyen meslekdaşı Rosemary Bakker  yaşlı insanların kendi başlarına fonksiyon yapma yeteneğini tehlikeye sokacak bir konular listesi yapmış.

Açılması zor kapı ve pencereler.

Kötü aydınlatma, özellikle banyo ve mutfak gibi önemli alanlar.

Halılar, düzgün olmayan tabanlar ve diğer sendeleten tehlikeler.

Kullanılması zor küvet ve duşlar, eğer artritiniz varsa.

Aşılması güç merdiven genişlikleri ve yükseklikleri, eğer nörolojik sorunlarınız varsa.

Jane E. Brody

http://www.nytimes.com/2010/10/26/health/26brody.html?_r=1&src=me&ref=general

“Tırtıl tam da dünyasının bittiğini düşündüğünde kelebek olur.”
~ Anonim